Yıldızların Altında Bir Konser

Filiz Başıbüyük & Alpay Tanrıverdi

Kültür ve Turizm Bakanlığı Konserleri kapsamında düzenlenen "Kaptanzâde Ali Rıza Bey Besteleri Konseri", 20 Ocak 2025 akşamı, Bursa Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mete Cengiz Kültür Merkezi'nde, Bursa Devlet Klasik Türk Müziği Ses Sanatçısı Filiz Furuncuoğlu Başıbüyük ve Bursa Devlet Klasik Türk Müziği Ses Sanatçısı Alpay Tanrıverdi'nin solistliğinde gerçekleşti.

O gece hepimiz "Yıldızların Altında"ydık...

Yıldızların Altında

Bu şarkıyı yıllarca Nesrin Sipahi'nin göklerde gezinen sesinden de dinledim, farklı sanatçılardan da, yeni nesil yorumcular olan Kargo da, Cem Adrian da. Her yorum ayrı lezzetteydi. Beni en etkileyen yorum ise hep Zeki Müren'in hazin hazin söyleyişi oldu. 

O söylerken başımı gökyüzüne kaldırır, yıldızlar altında kendi sözlerimi bulmak için karanlıklar içinde yıldız arardım... 

"Mavi nurdan bir ırmak, gölgede bir salıncak, bir de ikimiz kalsak yıldızların altında" dediğinde mavi ırmağın gökyüzünde akan bir ırmak olduğunu hayal ederdim.

"Ne keder ne yas olur yıldızların altında, çakıllar elmas olur yıldızların altında" dediğinde dünya bir anda aydınlanır, her şey ışıl ışıl yanar, her şey güzelleşirdi.

"Yanmam gönlüm yansa da, ecel beni alsa da, gözlerim kapansa da yıldızların altında" dediğinde ah ölsem, ölsem ama şuracıkta, şu yıldızların altında ölsem derdim.

"Ettiğim ah değildir, bahtım siyah değildir, buse haram değildir yıldızların altında" dediğinde de içime hayatın heyecanı ve hevesi dolar, bir yandan da yüzüm pembeleşirdi. 

Kimdi bu sözlerin yazarı, bu sözler nasıl yazılmıştı, kime yazılmıştı? Ve bu dupduru sözleri kim bestelemişti?

Ömer Bedrettin Uşaklı

Uşak Haber Gazetesi'nde okuduğum “Yıldızların Altında Şarkısının Hikâyesi" başlıklı yazıda şöyle yazıyordu:

"Yıldızların Altında şarkısı 1928-1932 yıllarında Manavgat’ta kaymakamlık yapan Ömer Bedrettin Uşaklı tarafından Manavgat Irmağı’nda yazılmıştır. Mavi nurdan bir ırmak Manavgat Irmağı’dır. Bedri Uşaklıgil, sevgilisiyle her zaman Manavgat Irmağı’nın kenarında buluşurmuş. O yüzden buse günah değildir yıldızların altında. Şimdiki gençler de genelde ilk buluşmalarını Manavgat Irmağı’nın kenarında yaparlar. İlk defa Manavgat Irmağı’nın kenarında sevdiklerine bir buse kondururlar ve birçoğu aslında eski bir geleneği devam ettirdiğinin farkında bile değildir."

Ömer Bedrettin Uşaklı

Bu şarkı da Şair, Bürokrat ve Siyasetçi Ömer Bedrettin Uşaklı'nın sözlerini en çok besteleyenlerden biri olan Kaptanzâde Ali Rıza Bey'in bestesiydi. 

Konser gecesi birçoğunu bildiğimiz eserler sıra sıra seslendirilirken, o eserlerin Kaptanzâde Ali Rıza Bey'in eserleri olduğunu da öğrendik.

Kaptanzâde Ali Rıza Bey

Ali Rıza Bey, 14 Haziran 1881'de İstanbul'da dünyaya gelmişti. Babası Mehmet Bey, Mecidiye Kruvazörü Kumandanı olduğu için "Kaptanzâde" olarak anılmıştı. Ali Rıza henüz 14 yaşındayken kanun, sonrasında da piyano çalmaya başlamıştı. Babası sayesinde Servelli İtaliano isimli müzik öğretmeninden 7 yıl nazariyat ve armoni dersleri alan Ali Rıza, okulunu bitirdikten sonra Gümrük İdaresinde "Estimatör (değer biçici)" olarak çalışmıştı. Buradan ayrılıp çeşitli ticarethanelerin gümrük komisyonculuğunu yürüten Ali Rıza Bey, 1918'de İstanbul Operet Heyeti'ni kurmuş, operet, şarkı ve marşlar bestelemişti. Ayrıca "Macun Okkası" ve "İstanbul Efendisi" adlı müzikal tiyatro oyunlarında da rol almıştı.

Kaptanzâde Ali Rıza Bey 

Geçimini piyano ve ney çalarak, müzik dersleri vererek sağlıyordu.
Eserlerinin tümünde Türk makamlarını kullanmıştı. Ayrıca Foxtrot, Vals ve Tango eserler de bestelemişti. Operetlerinde ve bazı fantezilerinde çoksesliliği denemişti.

1921'de Yazar Abdürrahim Cabir Vada'nın kızı Hikmet Hanım ile evlenmiş, bu evliliğinden bir çocuğu olmuş, onu da küçük yaşta kaybetmişti.

Kaptanzâde Ali Rıza Bey ile Bedrettin Uşaklı aynı kaderi paylaşıyorlardı. Ki; Ömer Bedrettin Uşaklı'nın eşini ve kızını kaybetmesinin, onun şiirine hüznü ve iç duyarlılığı getirdiği yazılacaktır.

Kaptanzâde Ali Rıza Bey Besteleri

Kaptanzâde Ali Rıza Bey ilk olarak "Kardeş Türküsü"nü (Chanson Fraternel) sonrasında ise Halit Fahri Ozansoy'un "Çiftçi Türküsü"nü bestelemişti.

"İzmir'in dağlarında çiçekler açar" dizesiyle başlayan ve bizim İzmir Marşı olarak okuduğumuz, sonradan "Kafkasya Dağlarında Çiçekler Açar" olarak değiştirilen marşın da bestecisidir. 
Kulaklara aşina olan Gel Gitme Kalmasın Gözüm Yollarda, Efem, Denizde Akşam, Cici Beyim Gel, Kapıldım Gidiyorum Bahtımın Rüzgârına şarkıları hep onun besteleridir. TRT nota arşivinde yaklaşık 50 eseri kayıtlıdır. Ancak, dönemin plaklarına okunmuş ama Ali Rıza Beye ait olduğu bilinmeyen besteleri de olduğu biliniyordur.

Kaptanzâde Ali Rıza Bey16 Şubat 1934'te konser vermek için gittiği Edremit'te kalp krizi geçirerek vefat eder. Henüz 53 yaşındadır. Kimsesi yoktur. Eşyalarını almaya dahi gelen olmaz. Nereye defnedildiği bilinmez. Mezarının yeri yıllar ve yıllar sonra, 2009 yılında bulunur.

Dörtlüklerin Gücü

Filiz Başıbüyük ve Alpay Tanrıverdi bu akşamki konserde, Kaptanzâde Ali Rıza Bey bestesi 12 eser seslendirdi. Konser, izleyicilerle birlikte söylenen "Yıldızların Altında" şarkısı ile nihayetlendi. 

Güftelerin çoğu dörtlüklerden oluşuyordu. Şair sözü çok uzatmamış, duygularını bir dörtlüğe sığdırmış, besteci de o dörtlüklere müzik ile başka bir boyuta taşımış ve zamanlar ötesine ulaştırmıştı. İşte bu müziğin ve sanatın gücüydü.

Ki; biz o gece şarkıların birçoğunu hep bir ağızdan söyleyebildik. Sazlar da sesler de işinin ehli, işinin aşığı, müziği yaşam biçimi olarak yaşayan isimlerdi.

 Cihangir Başıbüyük, Filiz Başıbüyük, Alpay Tanrıverdi, Yücel Akbulut

Kültür ve Turizm Bakanlığı saz sanatçıları eşliğinde izlediğimiz konser, müzik ile üzerimize yağan yıldızların altında izlediğimiz bir konser oldu. Konsere katılan Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclis Üyesi Yücel Akbulut, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Bozbey adına teşekkürlerini iletirken konserlerin devamının gelmesini dile getirdi.

Hepsi bir yıldız olan şarkılar yıllar öncesinden çıkıp gelmiş, daha çok yıldıza ve daha çok sanata ihtiyacımız olduğu bu günlerde adeta ruhumuzu aydınlatmıştı...

Biz izleyiciler de sanatçılarımızdan bu yıldız yağmurunu dindirmemelerini ve ruhumuzu her daim şenlendirmelerini talep ediyoruz.  

23 Ocak 2025 / C.E.Y.

Kaptanzâde Ali Rıza Bey Besteleri Konseri'nin video ve fotoğraf kayıtlarından oluşan albümüne ulaşmak için tıklayınız.